Διεθνές ιστορικό Β.Α.Μ.Ε.
Στη συνέχεια αναφέρονται συνοπτικά ορισμένα από τα πιο γνωστά ατυχήματα ορισμένα εκ των οποίων αποτέλεσαν αφορμή για αλλαγές σε σχετικούς κανονισμούς.
Στο ατύχημα που συνέβη σε διυλιστήριο της πόλης και προκάλεσε σοβαρές ζημιές, 18 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 81 τραυματίστηκαν.
Το ατύχημα συνέβη ως αποτέλεσμα λάθους χειριστή στο άνοιγμα και το κλείσιμο των βαλβίδων της δεξαμενής κατά τη διάρκεια δειγματοληψίας προπανίου. Ένα στρώμα πάγου σχηματίστηκε στην έξοδο μιας από τις βαλβίδες, ακολουθούμενο από εκροή προπανίου υψηλής πίεσης. Το προκύπτον νέφος ατμών προπανίου επεκτάθηκε σε σημαντική απόσταση. Η παράλειψη συναγερμού αμέσως μετά την εκροή, η καθυστερημένη άφιξη της πυροσβεστικής, η παράλειψη να κλείσει ο παρακείμενος δρόμος για την κυκλοφορία και η βλάβη του συστήματος παροχής νερού συνέβαλαν στην εξέλιξη του ατυχήματος.
Το ατύχημα συνέβη σε χημική εγκατάσταση μετά από ανάφλεξη και έκρηξη αερίου νέφους εύφλεκτων υλικών.
Η έκρηξη προκάλεσε την καταστροφή της εγκατάστασης και των κτηρίων της, το θάνατο 28 εργαζομένων, 104 άνθρωποι τραυματίστηκαν, περίπου 3000 απομακρύνθηκαν από την περιοχή μετά το ατύχημα, ενώ προκλήθηκαν και σοβαρές υλικές ζημιές στην περιοχή.
Μετά από το ατύχημα αναγνωρίστηκε η ανάγκη για έλεγχο των εγκαταστάσεων από τις δημόσιες αρχές, η ανάγκη σχεδιασμού της χωροθέτησής τους, η ανάγκη τήρησης των κανόνων, προτύπων και προδιαγραφών ασφάλειας για δοχεία πίεσης κ.λπ. Στη σοβαρότητα του συγκεκριμένου ατυχήματος επέδρασαν οι μεγάλες ποσότητες επικίνδυνης ουσίας που αποθηκευόνταν και χρησιμοποιούνταν.
Συνέβη σε φαρμακοβιομηχανία στην πόλη Seveso της Β. Ιταλίας. Το ατύχημα προήλθε από την αστοχία μιας βαλβίδας που προκάλεσε τη διαφυγή στην ατμόσφαιρα μεγάλης ποσότητας της εξαιρετικά τοξικής ουσίας TCDD (2,3,7,8-tetrachlorodibenzoparadioxin). Το τοξικό νέφος που δημιουργήθηκε στη συνέχεια λόγω ισχυρής βροχής επικάθησε στο χώμα.
Πάνω από 600 άνθρωποι πήραν μέρος στην εκκένωση της περιοχής και περίπου 2000 έλαβαν ειδική ιατρική φροντίδα λόγω έκθεσης στη διοξίνη. Μεταξύ των συνεπειών του ατυχήματος αναφέρονται η εκδήλωση της ασθένειας του δέρματος «χλωρακμής», εκδήλωση δερματίτιδας εξ επαφής από χημικές ουσίες, εγκαύματα, καρδιακά και αναπνευστικά προβλήματα. Σε μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί αναφέρεται αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης κάποιων μορφών καρκίνου στον πληθυσμό που κατοικούσε γύρω από την περιοχή του ατυχήματος.
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την πρόληψη και αντιμετώπιση των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης (Οδηγία Seveso) πήρε το όνομα της πόλης στην οποία συνέβη το συγκεκριμένο ατύχημα.
Το ατύχημα προκλήθηκε από μεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις εγκαταστάσεις υγροποιημένου αερίου (LPG) της πόλης και τις εκρήξεις που ακολούθησαν. Χαρακτηριστικό ήταν το φαινόμενο domino που παρατηρήθηκε.
Εκτιμάται ότι πέθαναν 650 άνθρωποι και περισσότεροι από 6400 τραυματίστηκαν.
Μετά το ατύχημα αναγνωρίσθηκε η σημασία των «πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων» (domino effects) και δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στη μελέτη τους.
Συνέβη σε εργοστάσιο παραγωγής παρασιτοκτόνων και θεωρείται από τα μεγαλύτερα ατυχήματα στη χημική βιομηχανία. Η πιο πιθανή αρχική αιτία πρόκλησης του ατυχήματος ήταν η εισαγωγή νερού σε δεξαμενή μεθυλικού ισοκυανίου.
Το 1991 η κυβέρνηση ανέφερε ότι οι νεκροί έχουν ξεπεράσει τους 3800 και περίπου 11000 αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.
Μεταξύ των συνεπειών που αναφέρονται στη βιβλιογραφία είναι ασθένειες του γαστρεντερικού, προβλήματα στην αναπαραγωγή, γενετικές ανωμαλίες, αναπνευστικά προβλήματα, νευρολογικά και ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα στα μάτια.
Συνέβη σε χημική εγκατάσταση λόγω πυρκαγιάς πολύ μεγάλης ποσότητας χημικών προϊόντων. Στην προσπάθεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς περίπου 10 έως 30 τόνοι χημικών (υδράργυρος, οργανοφωσφορικές ενώσεις κ.ά.) έπεσαν στον ποταμό Ρήνο, δημιουργώντας τεράστια οικολογική καταστροφή. Γι’ αυτό το λόγο, το ατύχημα της Βασιλείας χαρακτηρίζεται σαν ένα μεγάλο περιβαλλοντικό ατύχημα.
Τα συμπεράσματα από το ατύχημα αυτό, συνέβαλαν στην τροποποίηση της οδηγίας Seveso το 1987 και το 1988.
Το ατύχημα συνέβη σε εγκατάσταση αποθήκευσης και κατασκευής πυροτεχνημάτων στην πόλη Enschede της Ολλανδίας και είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 22 ανθρώπων και τον τραυματισμό 944. Το ατύχημα προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε μεγάλη απόσταση γύρω από το σημείο της έκρηξης.
Το συγκεκριμένο ατύχημα αποτέλεσε αφορμή μαζί με άλλα ατυχήματα για την τροποποίηση της οδηγίας Seveso II το 2003 (κυρίως για ζητήματα χρήσεων γης και χρήσης εκρηκτικών).
Συνέβη σε εγκατάσταση λιπασμάτων μετά από έκρηξη σε αποθήκη που βρίσκονταν μεταξύ των τμημάτων παραγωγής και των τμημάτων συσκευασίας νιτρικού αμμωνίου.
Το ωστικό κύμα είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσουν τζάμια σε απόσταση 3 χλμ. Τριάντα άνθρωποι σκοτώθηκαν (22 εργαζόμενοι και 8 από το γενικό πληθυσμό) ενώ τραυματίστηκαν γύρω στους 2240. Επιπλέον, 5079 άνθρωποι χρειάστηκε να λάβουν ειδική ψυχολογική υποστήριξη μετά το ατύχημα. Μεγάλο ήταν και το κόστος από τις υλικές ζημιές που προκλήθηκαν.
Το συγκεκριμένο ατύχημα αποτέλεσε αφορμή μαζί με άλλα ατυχήματα για την τροποποίηση της οδηγίας Seveso II το 2003 (κυρίως για ζητήματα χρήσεων γης και εργασίες εργολάβων) και ειδικότερα για την τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας στη Γαλλία.
Το ατύχημα συνέβη σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης καυσίμων μετά από πυρκαγιά και έκρηξη.
Τραυματίστηκαν 43 άνθρωποι, προκλήθηκαν σημαντικές ζημιές στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα μεγάλο μέρος της περιοχής γύρω από την εγκατάσταση εκκενώθηκε. Το σημαντικότερο πρόβλημα αφορά στις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων για τις οποίες πραγματοποιήθηκαν σχετικές έρευνες για την προσομοίωση της διασποράς των τοξικών ρύπων.
Το ατύχημα συνέβη σε διυλιστήριο μετά από έκρηξη που είχε σαν αποτέλεσμα 15 νεκρούς και 170 τραυματίες. Η έκρηξη συνοδεύτηκε από πυρκαγιά σε αποστακτικές στήλες και γειτονικές δεξαμενές που χτυπήθηκαν από το κρουστικό κύμα, με αποτέλεσμα την κλιμάκωση των ζημιών.
Μεταξύ των αιτιών και κρίσιμων παραγόντων που αναγνωρίστηκαν για το συγκεκριμένο ατύχημα ήταν η ανάγκη ουσιαστικής προληπτικής συντήρησης του εξοπλισμού, η ανάγκη μελέτης των επιπτώσεων στην ασφάλεια όταν πραγματοποιείται κάποια αλλαγή στον τεχνικό εξοπλισμό, η διαχείριση των εργολάβων σε σχέση με την ασφάλεια, ζητήματα που αφορούν στο εσωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης.
Πηγές:
- Γεωργιάδου Ε., Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης – Μεθοδολογικός και Πληροφοριακός Οδηγός, εκδ. ΕΛΙΝΥΑΕ, Αθήνα 2001
- Γεωργιάδου Π., Διδακτορική Διατριβή, Mεθοδολογία υποστήριξης αποφάσεων αντιμετώπισης ατυχημάτων μεγάλης έκτασης με χρήση πολυκριτηριακών εξελικτικών αλγορίθμων, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», 2011